Lời từ video của Dr. Greg Bottaro
Vì tôi dạy một khóa học về tỉnh thức theo Công Giáo (Catholic mindfulness) nên đôi khi có người hỏi tôi: người Công Giáo có được thực hành chánh niệm không, và điều đó liên hệ thế nào với truyền thống linh đạo thần bí Công Giáo (mystical spirituality) vốn đã có sẵn trong Giáo Hội? Đây là những câu hỏi rất hay, và tôi muốn làm rõ ngay từ đầu.
Trước hết, chúng ta hãy nhìn vào sự khác biệt giữa Phật giáo và Công Giáo. Tình thức, chánh niệm (mindfulness) là một thuật ngữ được sử dụng rất nhiều ngày nay, và điều này có thể gây nhầm lẫn vì nó dường như gắn liền với triết lý Phật giáo — và thật sự là như vậy, nó có nguồn gốc từ triết lý Phật giáo. Vì thế, điều hết sức quan trọng là phải hiểu rõ sự khác biệt giữa mindfulness / tình thức theo Công Giáo và mindfulness / chánh niệm theo Phật giáo.
Trước tiên, với tư cách là người Công Giáo, chúng ta tin rằng Đức Giêsu Kitô là Thiên Chúa. Thiên Chúa đã tự mạc khải cho chúng ta nơi con người Đức Giêsu Kitô, và qua đó Người cũng mạc khải cho chúng ta một mầu nhiệm, đó là mầu nhiệm Ba Ngôi. Mầu nhiệm Ba Ngôi là Thiên Chúa vừa là Ba vừa là Một: có sự đa dạng về ngôi vị nơi Thiên Chúa — Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần — nhưng đồng thời cũng có sự hiệp nhất tuyệt đối vì Thiên Chúa là Một. Mầu nhiệm này được phản chiếu trong toàn thể công trình tạo dựng.
Chẳng hạn, nơi nhân loại: con người cũng có một ý thức về sự hiệp nhất. Chúng ta là một gia đình nhân loại, có một điều gì đó liên kết tất cả chúng ta lại với nhau, và nếu Thiên Chúa muốn, tất cả chúng ta được mời gọi để vào nước trời— đó chính là sự hiệp thông các thánh. Có một sự hiệp nhất mà chúng ta đang hướng tới nơi toàn thể nhân loại. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng tin rằng mỗi người là một cá vị riêng biệt, được tạo dựng cách độc nhất vô nhị. Mỗi người là một cá nhân thật sự khác biệt. Điều này rất khác với điều Phật giáo tin về thực tại được tạo dựng và về thực tại như họ cảm nghiệm.
Trong khi chúng ta chấp nhận mầu nhiệm Ba Ngôi — vừa là Ba vừa là Một — thì Phật giáo không chấp nhận mầu nhiệm theo cách như vậy.
Để giải thích kinh nghiệm về hiệp nhất và đa dạng, Phật giáo đơn giản cho rằng sự đa dạng chỉ là ảo tưởng. Con đường đi đến giác ngộ của một Phật tử là hoàn toàn và dứt khoát hiểu, cảm nghiệm và cảm thấy chỉ có sự hiệp nhất của mọi hữu thể, và coi sự đa dạng của hiện hữu là ảo tưởng cần phải loại bỏ.
Vì thế, khi nói đến kinh nghiệm về chính bản thân mình, một Phật tử sẽ nói rằng cái “tôi” là ảo tưởng, bản ngã không tồn tại. Đồng thời, họ cũng nói rằng Thiên Chúa không tồn tại, bởi vì Thiên Chúa sẽ là một thực tại tách biệt khỏi con người, và trong triết lý Phật giáo thì không có sự phân biệt.
Dĩ nhiên, chúng ta không tin như vậy. Đây là một khác biệt rất lớn so với thế giới quan Kitô giáo, thần học và triết học của chúng ta.
Đó là hai hệ thống tư tưởng: Phật giáo và Công Giáo. Bây giờ, chúng ta hãy quay lại với mindfulness / tỉnh thức. Đối với Phật giáo, mindfulness /chánh niệm là một bước trên con đường đi đến giác ngộ. Nhưng mindfulness cũng có thể được thực hành trong bối cảnh Công Giáo. Làm sao điều đó có thể xảy ra?
Chúng ta hãy xem mindfulness là gì. Mindfulness đơn giản là ý thức về giây phút hiện tại. Đó là một cách để gạt bỏ lớp mạng nhện, làn sương mờ, sự rối loạn và lao đi không ngừng của tâm trí, hay những tiếng ồn ào bên trong đầu chúng ta, để chúng ta thật sự hiện diện trọn vẹn với những gì đang diễn ra xung quanh.
Đối với một Phật tử, đó là một bước dẫn đến việc nhận ra rằng tất cả những điều đó là ảo tưởng. Còn đối với người Công Giáo, đó là một bước giúp chúng ta nhận ra vẻ đẹp của Thiên Chúa đang thấm nhuần công trình tạo dựng, nhận ra sự hiện diện của Thiên Chúa, và nhận ra chính bản thân mình trong bối cảnh của thế giới được tạo dựng này.
Việc thực hành như vậy có được không? Chúng ta hãy đi xa hơn một chút.
Trên con đường giác ngộ của Phật giáo còn có một bước gọi là “chánh ngữ” (right speech). Điều đó có nghĩa là không nói dối, không nói xấu sau lưng, không vu khống hay bôi nhọ người khác. Đó là một phần trong con đường giác ngộ của Phật giáo. Tự bản chất, đây là một điều tốt đẹp.
Và chúng ta, trong đời sống Kitô hữu, cũng thực hành “chánh ngữ” trên con đường đi đến nhân đức. Điều đó đã có sẵn trong hệ thống luân lý Công Giáo. Vì thế, chỉ vì một điều gì đó là một bước trên con đường giác ngộ của Phật giáo thì điều đó không nhất thiết là sai tự bản chất. Điều tương tự cũng áp dụng cho mindfulness.
Việc học cách ý thức về giây phút hiện tại, xét cho cùng, là một kỹ thuật hay một kinh nghiệm mang tính tâm lý. Chúng ta sử dụng nó thế nào thì phụ thuộc vào thế giới quan, niềm tin tôn giáo hay triết lý sống của mỗi người.
Nếu bạn là Phật tử, thì điều đó có nghĩa là bạn đang đi trên con đường khám phá rằng mọi điều bạn đang chú ý đến đều là ảo tưởng.
Còn nếu bạn là Kitô hữu hay người Công Giáo, thì bạn đang đi trên con đường hiểu biết rõ hơn về chính mình, về Thiên Chúa, và về thực tại quanh mình. Càng có ý thức rõ ràng về bản thân, bạn càng hiểu sâu hơn những chuyển động của con tim mình, ở tầng sâu bên dưới mọi xao lãng và mọi hỗn loạn của tâm trí.
Khi nói đến cầu nguyện, đối với người Kitô hữu, mindfulness không phải là cầu nguyện, và cũng không thể thay thế cho cầu nguyện. Việc ngồi đó và chỉ đơn giản ý thức về hơi thở của mình không phải là một hình thức cầu nguyện. Tuy nhiên, nó là một cách giúp làm lắng dịu tâm trí để chúng ta có thể bước vào cầu nguyện mà không bị phân tâm — và điều này rất quan trọng.
Tôi không biết bạn thế nào, nhưng với tôi, có nhiều lần tôi ngồi trong thánh lễ mà tâm trí lại chạy sang hướng khác. Tôi không chú ý đến các bài đọc hay bài giảng. Vâng, thưa cha, con xin lỗi, có những lúc con không chú ý đến bài giảng — có thể vì bình xăng sắp hết và con đang nghĩ xem sau lễ sẽ đi đổ xăng ở đâu! Dù là lý do gì đi nữa, tâm trí chúng ta không phải lúc nào cũng gắn chặt với giây phút hiện tại.
Mindfulness / Tình thức chính là điều giúp chúng ta quay trở lại với giây phút hiện tại. Có khi chỉ đơn giản là cảm nhận chiếc ghế nhà thờ mà tôi đang ngồi trong giây lát, để đưa tâm trí ra khỏi những xao lãng và trở lại với “bây giờ và ở đây.”
Và chính điều đó mở ra cho tôi khả năng thật sự đón nhận Lời Chúa, thật sự lắng nghe bài giảng, thật sự đón nhận Mình và Máu Thánh Chúa Kitô, để tôi có thể cảm nếm bằng tất cả các giác quan, với sự tập trung trọn vẹn, với sự hiện diện đầy đủ trong giây phút ấy.
Đó chính là sự khác biệt giữa mindfulness / tỉnh thức theo Công Giáo và mindfulness / chánh niệm theo Phật giáo, và cũng là sự khác biệt giữa mindfulness / tỉnh thức và cầu nguyện trong đời sống Công Giáo.
Xin Thiên Chúa chúc lành cho bạn.
Chuyển ngữ từ video: Mindfulness and Catholic Mystical Tradition
0 nhận xét:
Đăng nhận xét